関係式4:マクスウェルの関係式
$$(1)\left(\frac{\partial P}{\partial S}\right)_V=-\left(\frac{\partial T}{\partial V}\right)_S$$
$$(2)\left(\frac{\partial V}{\partial S}\right)_P=\left(\frac{\partial T}{\partial P}\right)_S$$
$$(3)\left(\frac{\partial S}{\partial V}\right)_T=\left(\frac{\partial P}{\partial T}\right)_V$$
$$(4)\left(\frac{\partial S}{\partial P}\right)_T=-\left(\frac{\partial V}{\partial T}\right)_P$$
証明
Maxwellの関係式はすべて全微分の式であることから導出されます。
⑴\(dU=-PdV+TdS\)が全微分の式であるから、
\(\frac{{\partial}^2 U}{\partial S \partial V}=\frac{{\partial}^2 U}{\partial V \partial S}\)であることを利用して、
$$\left(\frac{\partial P}{\partial S}\right)_V=-\left(\frac{\partial T}{\partial V}\right)_S$$
が導かれる。
同様にして、
$$dH=VdP+TdS,dA=-SdT-PdV,dG=-SdT+VdP$$
の式からそれぞれ式⑵,⑶,⑷を導出できます。
関係式5:比熱の関係式
$$(1)C_V=\left(\frac{\partial U}{\partial T}\right)_V=T\left(\frac{\partial S}{\partial T}\right)_V$$
$$(2)C_P=\left(\frac{\partial H}{\partial T}\right)_P=T\left(\frac{\partial S}{\partial T}\right)_P$$
証明
(1)\(C_V=\left(\frac{d Q’}{dT}\right)_V\)であり、熱力学第一法則と体積一定から\(d’Q=dU\)であるから、
$$\left(\frac{d Q’}{dT}\right)_V=\left(\frac{\partial U}{\partial T}\right)_V$$
また、\(d’Q=TdS\)であるから
$$\left(\frac{d’ Q}{dT}\right)_V=T\left(\frac{\partial S}{\partial T}\right)_V$$
ゆえに、
$$C_V=\left(\frac{\partial U}{\partial T}\right)_V=T\left(\frac{\partial S}{\partial T}\right)_V$$
(2)圧力一定下において、\(dH=dU+PdV\)であるから\(d’Q=dH\)となる。
よって、
$$C_P=\left(\frac{d’ Q}{dT}\right)_P=\left(\frac{\partial H}{\partial T}\right)_P$$
(1)と同様に\(d’Q=TdS\)であるから
$$\left(\frac{d’ Q}{dT}\right)_P=T\left(\frac{\partial S}{\partial T}\right)_P$$
ゆえに、
$$C_P=\left(\frac{\partial H}{\partial T}\right)_P=T\left(\frac{\partial S}{\partial T}\right)_P$$
コメント